• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
  • Facebook
  • Facebook
  • Twitter
  • You Tube
Φωτεινή Καλιακάτσου-Χηνιάδη

Χρωμόσωμα Υ και το σπέρμα

Η παραγωγή σπέρματος στα αρσενικά κάθε είδους ελέγχεται από μια ποικιλία γονιδίων, τα οποία βρίσκονται κυρίως στο χρωμόσωμα Υ. Πριν από 30 εκατομμύρια χρόνια περίπου, όταν άρχισε η εξέλιξη των πιθήκων, ένα γονίδιο -που σήμερα ονομάζεται DAZ- μεταπήδησε από το χρωμόσωμα 3 στο Υ. Στη διάρκεια των εκατομμυρίων ετών και αλλαγών του γενετικού υλικού που ακολούθησαν, το χρωμόσωμα Υ συγκέντρωσε ένα μεγάλο αριθμό γονιδίων που ελέγχουν την αναπαραγωγή, τόσο στους ανθρώπους όσο και στους πιθήκους. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, τα γονίδια που αυξάνουν τις σωματικές ικανότητες του άνδρα -περιλαμβανομένης και της ποιότητας του σπέρματος- μετατέθηκαν από τα αυτοσωμικά χρωματοσώματα -τα οποία δεν έχουν σχέση με το φύλλο- στο χρωμόσωμα Υ.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες θεωρίες της εξέλιξης του Υ χρωμοσώματος, η παραπάνω μετατόπιση συνέβη διότι τα γονίδια τα οποία ελέγχουν χαρακτηριστικά που ευνοούν το ένα μόνο από τα δύο φύλλα συγκεντρώνονται σε περιοχές κοντινές σε αυτές που καθορίζουν το φύλλο του ανθρώπου. Έτσι το Υ χρωμόσωμα είναι το επιθυμητό περιβάλλον για τα γονίδια που ελέγχουν τις ικανότητες του ανδρικού φύλλου διότι δεν έρχεται σε επαφή με το γυναικείο χρωμόσωμα Χ και κατά συνέπεια δεν γίνεται ανταλλαγή γονιδίων που να ελέγχουν χαρακτηριστικά του φύλλου. Το Υ χρωμόσωμα λοιπόν φιλοξενεί συγκεκριμένα γονίδια και τα προστατεύει από περαιτέρω ανασυνδυασμούς του γενετικού τους υλικού. Δυστυχώς όμως η δομή του Υ χρωμοσώματος δεν είναι τόσο σταθερή όσο άλλων χρωμοσωμάτων επειδή δεν έχει το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για τις «επισκευές» των λαθών που γίνονται κατά τη διαδικασία του διπλασιασμού του γενετικού υλικού. Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον οι άντρες μπορεί να έχουν όλο και αυξανόμενα προβλήματα αναπαραγωγής. Με την εξαίρεση ίσως του γορίλα, ο άνθρωπος έχει τη χειρότερη ποιότητα σπέρματος από όλα τα θηλαστικά. Αυτό συμβαίνει γιατί η περιοχή όπου εδρεύουν τα γονίδια που ελέγχουν την παραγωγή του σπέρματος είναι η πιο εύθραυστη πάνω στο χρωμόσωμα Υ. Όμως το χρωμόσωμα Υ δεν ανασυνδυάζεται και δεν ανανεώνεται όπως όλα τα υπόλοιπα κατά τη διάρκεια της μίτωσης, και έτσι σταδιακά εκφυλίζεται. Κατά συνέπεια το Υ χρωμόσωμα -το οποίο ελέγχει το κατά πόσο το αρσενικό γίνεται άνδρας- χειροτερεύει από γενιά σε γενιά. Γίνεται έτσι εμφανές πως ίσως να μην αποτελεί τον πιο ασφαλή τόπο για τα γονίδια που ελέγχουν το σπέρμα.